Doğu Anadolu Gözlemevi‘nin Erzurum’un Palandöken’e komşu Konaklı’daki Karakaya Tepeleri’nin zirvesindeki inşaatı devam ediyor. DAG tamamlandığında Türkiye’nin en büyük teleskobuna sahip olacak
İlk ışığı ne zaman alacak?
Faaliyete geçip ilk ışığını alacağı tarih 2021 yılı sonu olarak düşünülüyor. 3170 metre rakıma kurulan DAG Dünya’nın en yüksekte konuşlu üçüncü, Avrupa’nın en büyük ikinci kızıl ötesi gözlemevi olacak.
ATASAM Müdürü Doç. Dr. Cahit Yeşilyaprak’ın Herkese Bilim ve Teknoloji dergisine verdiği röportajdan DAG’da Haziran 2020 itibariyle son durum şöyle:
- Altyapı (elektrik, fiber, su, stabilize yol, jeolojik ve sismik etüd gibi) %95 tamamlanmış olup; 2020-21 yılı itibariyle asfalt yol yapımı da tamamlanacak (3170 m rakımlı Konaklı – Karakaya Tepeleri’nde alt-üst yapı, inşaat ve kurulum için dış ortamda çalışma süresi, sadece Haziran – Ekim ayalarında mümkün oluyor).
- DAG Binası ve diğer üst yapılar (enerji, su deposu, güvenlik gibi) %90’ı tamamlandı, 2020 yılı yazında ise kalan ufak eklentiler ve tamamlayıcı unsurlar tamamen bitirilecek.
- DAG Kubbesi, %80 oranında tamamlandı ve kalan üniteleri bu yaz tamamlanacak.
- DAG Teleskopu’nun üretimi tamamlandı (AMOS ve EIE, Belçika – İtalya), 2019 sonunda fabrika testlerinden (İtalya) geçirildi ve sökülerek nakliyeye hazır hale getirildi. Bu yaz itibariyle parça parça ülkemize getirilmeye başlanacak, kubbe biter bitmez ise ilk montaj süreci başlayacak.
- DAG’nin 4 m’lik büyük aynasının (M1) aşındırma, tıraşlama ve parlatma işlemleri tamamlandı, hassas parlatma ve son aşama olan kaplama süreci için tekrar Rusya’ya gönderildi (bundan sonraki 3-4 yılda bir gereken kaplama işlemleri, Türkiye’de ATASAM’da OPAL tesislerinde yapılacak); uzun sürecek bu hassas süreç, 2021 Haziran ayında tamamlanarak Türkiye’ye getirilecek.
- DAG’nin diğer aynalarının (M2, M3) üretimi, parlatması ve kaplaması tamamlandı ve 2020 Nisan ayı itibariyle Erzurum’a getirilecek.
- DAG Teleskopu’nun AO ve DR sistemlerinin fabrika testleri de İstanbul’da yapılmış ve nakliyeye hazır hale getiriliyor.
- DAG’nin özel yakın kırmızı ötesi (NIR) kamera sisteminin (AAO, Avustralya) de ilk tasarımı tamamlandı ve son tasarımdan sonra üretime başlanacak olup 2022 yılında teslim edilecek.
DAG’ın 4 metre ayna çapına sahip teleskobu Türkiye’nin en büyük teleskobu ünvanına sahip olacak. Optik tasarımı Türk mühendisler tarafından tasarlanan teleskop aynı zamanda adaptif optik denilen bir sisteme sahip olacak. Atmosferin bozucu etkilerini gideren bu sistem sayesinde Doğu Anadolu Gözlemevi belki Hubble’dan bile daha detaylı görüntüler elde edebilecek. Gözlemevi ve teleskobu hakkında daha detaylı bilgiye ilgili yazıdan ulaşabilirsiniz.
Testler ATASAM ve AMOS-EIE Ekibi tarafından İtalya’daki fabrikada yapıldı. Teleskobun maksimum hareket hızı iki eksende saniyede 2 derece.