Plüto | ASTRO Türk

Aralık 11, 2015

Plüton’un en detaylı görüntüsü şimdi renkli

Yeni Ufuklar’ın cüce gezegene 14 Temmuz 2015’de gerçekleşen yakın geçişinde elde ettiği en Plüton’un keskin görüntülerinin renkli halleri yayınlandı. Yüksek çözünürlüklü bu mozaik görüntüde her bir piksel (fotoğrafı oluşturan noktalar) Plüton’un yüzeyinde 77×85 metrelik alanı kapsıyor. Unutmayın Plüton daha önce piksek piksel görüntüleriyle yetindiğimiz bir gökcismiydi!

Fotoğraf, Plüton’un kuzey batısındaki dağlık alan ile gayrıresmi olarak Sputnik Planum olarak anılan düzlüğün kesiştiği bölgede 80 km genişliğinde bir alanı gösteriyor.

kaynak: NASA

Temmuz 3, 2015

Plüton’da lekeler keşfedildi

Yeni Ufuklar’dan (New Horizons) beklendiği şekilde her geçen gün Plüton’un daha detaylı görüntüleri gelmeye devam ediyor. Plüton’un yeni bir uydusu ya da halkası bulunamadı, fakat bu sayede potansiyel engeller için ek motor ateşlemesine de gerek kalmadı.

Görüntü netleşiyor:

Plüton’un ekvatoru boyunca bir dizi düzgün şekilde sıralanmış leke tespit edildi. Bu lekelerin her biri yaklaşık 480 kilometre çapında ve kabaca İstanbul-Ankara mesafesinde bir bölgede dizililer.

Bilim insanları henüz bu lekelerin nasıl oluşmuş olabileceğine dair bir açıklama getirmiş değil. “Bu gerçek bir bulmaca — lekelerin ne olduğunu bilmiyoruz, ve çözmek için sabırsızlanıyoruz” diyor Yeni Ufuklar’ın yürütücüsü Alan Stern. Plüton’un daha koyu ve gri uydusu Charon’la arasındaki renk farkı da çözülmeyi bekleyen bir bilmece.

Yeni Ufuklar ekibi, 7 hafta süren detaylı toz bulutları, halkalar ve potansiyel zararlıların taramasından sonra, sondanın rotasından sapmadan devam etmesine karar verdiler. Eğer herhangi bir şey saptamış olsalardı araca buna uygun şekilde manevra yaptırmaları gerekecekti. Zira 49.600 km/saat hızla ilerleyen Yeni Ufuklar için bir pirinç tanesi büyüklüğünde parçacıkla karşılaşmak ölümcül olabilir.

kaynak: astronomy.com |

Haziran 23, 2015

Plüton’un ilk renkli görüntüsü yayınlandı!

Plüton’a artık 50 milyon kilometreden daha yakın olan NASA’nın Yeni Ufuklar sondası Plüton ve en büyük uydusu Charon’u (Kharon) ilk defa renkli biçimde görüntülemeyi başardı! Görüntü çözünürlüğü oldukça düşük olsa da bu iki gökcisminin yörüngelerindeki danslarını ilk kez renkli görebiliyor olmamız önemli.

plüton ve kharon'un ilk renkli görüntüsü

Yeni Ufuklar’ın baş araştırmacısı olan Alan Stern “Plüton ve Charon’u renki ve hareket ederken görmek heyecan verici” diyor ve ekliyor: “bu kadar düşük çözünürlükte olsa bile, Plüton ve Charon’u farklı renklere sahip olduğunu görebiliyoruz -Charongriyken, Plüton bej-turuncu. Elbette neden bu kadar farklı oldukları bir tartışma konusu”.

Yeni Ufuklar sondası Plüton’a en yakın olacağı 14 Temmuz günü, cüce gezegenin 12.500 km ötesinden geçecek. Bu Plüton ve güneş sisteminin Neptün ötesinde kalan yapısını oluşturan Kuiper Kuşağı’nı hedef alan ilk görev.

Plüton sisteminin yüzey yapısı, atmosferleri ve ayları hakkındaki temel soruları cevaplaması umud edilen Yeni Ufuklar uzayaracı, Plüton’a ulaşabilmek için neredeyse 5 milyar kilometre yol aldı. Cüce gezegeni geçtikten sonra Kuiper Kuşağı’nı incelemek üzere yolculuğuna devam edecek.

Hareketli görüntüyü oluşturmak için 29 Mayıs-3 Haziran tarihleri arasında yapılan 9 farklı çekimin sonuçları kullanılmış. Renkli görüntüler, 3 rengin birleştirilmesinden oluşuyor: mavi, kırmızı ve yakın kızılötesi.

Yayınlanan iki görüntü de birbirinin aynısı. Tek fark birinde (en üstteki) Plüton ve Charon’un dönüş ekseni Plüton üstünde sabitlenip Plüton-sentrik hale getirilmş.

Gerçekteki hareketleri ise ikinci görüntüde gözüküyor: Plüton ve Charon, ikili sistemin Plüton’a (kütlesi fazla olduğu için) daha yakın olan merkezinin çevresinde dolanıyorlar.

kaynak: NASA

Haziran 13, 2015

Plüton yüzeyindeki farklar ortaya çıkıyor

Yeni Ufuklar (New Horizons) sondasından gelen son görüntüler, Plüton’un yüzeyinin çok farklı özellikleri birarada taşıdığını ortaya koyuyor.

Uzayaracının teleskobik Geniş Alan Keşif Görüntüleyicisi ile (LORRI – Long Range Reconnaissance Imager) yaptığı 29 Mayıs – 2 Haziran tarihlerinde çekilen görüntülerde çok parlak ve çok karanlık alanlar bulunuyor ki bu da yüzeyin farklı karakteristiğe sahip bölgelere sahip olduğu anlamına geliyor.

Görüntülere baktığınızda Plüton’un tam bir küreye benzemediğini düşünebilirsiniz ancak bu durum bir yanılsamadan ibaret. Bilim insanları Plüton’un yüzeyinin düzgün bir küre olduğunu biliyorlar. İzlediğiniz görüntüler işlendiği ve yüksek parlaklık farklılıklarına sahip olduğu için, yüzeyin düzgün olmadığı yanılsamasını yaratıyorlar.

Yeni Ufuklar Plüton’a şu an 39 milyon kilometre mesafede ve yaklaşmaya devam ediyor. Bu uzaklık size fazla geldiyse bir de şunu düşünün: araç Dünya’dan 4.7 milyar km uzakta!

kaynak: nasa.gov | cosmosmagazine.com

Haziran 10, 2015

Plüton ne kadar karanlık?

Güneş, Plüton ve uydusu Kharon'dan gezegenimizdekinden 1000 kat daha soluk şekilde gözükür. — Güneş, Plüton ve uydusu Kharon’dan gezegenimizdekinden 1000 kat daha soluk şekilde gözükür.

Güneş’e en yakın konumdayken dahi Dünya’ya göre 30 kat daha uzakta olan Plüton’a (yahut Plüto) gezegenimizden 1000 kat daha soluk gözüken Güneş’in ışınları oldukça zayıf halde ulaşır. Yine de Plüton düşünüldüğü kadar karanlık değil.

Peki ama cüce gezegen ne kadar sönük?

Plüton’un karanlıkta kalan sırlarını aydınlatmak için şu anda cüce gezegene doğru yol alan Yeni Ufuklar (New Horizons) sondasının Ağustos’ta yapacağı keşiflere dikkat çekmek isteyen NASA, bir sosyal medya kampanyasıyla bu sorunun yanıtını veriyor.

Günün belli saatinde dünyanın aydınlanma miktarı ile Plüton’da öğlen saatinde gelen ışık miktarı eşit oluyor. İşte bu ana Plüton Vakti (Pluto Time) denilmekte. Havanın açık olduğu bir gün Plüton vaktinde -kabaca güneş battıktan birkaç dakika sonra- etrafınızdaki dünya Plüton’un yüzeyi kadar sönük olmakta.

İzleyin, fotoğraflayın, paylaşın!

Doğal olarak Dünya’da her an bir yerlerde Plüton vakti yaşanıyor. Sloganının buradan alan NASA, insanları kendi yerelliklerinde bulunan kent simgelerini de içine alan (şart değil gerçi) Plüton vakti fotoğraflarını çekip, sosyal medyada bunları #PlutoTime etiketiyle paylaşmaya çağırıyor.

Tüm dünyada çekilen görüntülerden öne çıkan görsellerin birleştirilmesiyle, ağustos’ta gün yüzüne çıkacak Plüton ve uydularının mozaik görüntüleri oluşturulacak. Neden bizden de birkaç kare bunların içinde yer almasın?

Plüton vakti (Pluto Time) ne zaman?

NASA’nın hazırladığı bu sayfadan kendi bulunduğunuz bölgenin Plüton vaktini öğrenebilirsiniz. Bu vakit güneşin doğuşundan yaklaşık 5dk öncesi ile güneş battıktan 5dk sonrasına denk geliyor. Yani akşam ezanı vaktinden birkaç dakika öncesi.

kaynak: solarsystem.nasa.gov/plutotime | solarsystem.nasa.gov/plutotime – 2 | nasa.gov/feature/nasa-lets-you-experience-pluto-time-with-new-custom-tool

Haziran 4, 2015

Niks

Gecenin ve karanlığın tanrıçası, uykunun ve ölümün annesi Niks‘in adını taşıyan bu gökcismi, Plüto’nun bilinen 5 doğal uydusundan birisidir. Plüto-Charon sisteminin (kimi zaman ikili sistem olarak anılır) etrafındaki yörüngesinde seyrederken kendi etrafında düzensiz şekilde farklı yönlere döner.

Aşağıdaki animasyonda bu kestirilemez hareketlerin bir benzetmesini görüyorsunuz. Gökbilimciler bu benzetmeyi Niks’ten yansıyan ışıktaki düzensiz değişiklikleri anlayabilmek için geliştirmişler.

Görselliği iyileştirmek için arka plandaki yıldızlar yavaşlatılmış, ayrıca gökcismin yüzey şekilleri de sanatçının yaratımı.

Bu hızlandırılmış (timelapes) görüntüde esasen Niks’in Plüto’dan görülen 4 yıllık hareketi yaklaşık iki dakikaya sığdırılmış. Pluto etrafındaki 25 günlük dönüşleri videoda 2 saniyeye denk geliyor.

Amerikan futbol topu şeklindeki Niks’in ölçüleri 23-68 km kadar.

kaynak: NASA Goddard

telif: NASA, ESA, M. Showalter (SETI Institute), and G. Bacon (STScI)

Şubat 6, 2010

Plüto’nun değişken yüzeyi

Rütbesi gezegenlikten cüce gezegenliğe düşürülen Plüto üzerine çalışmalar devam ediyor. 384 Hubble görüntüsü ve 20 el yapımı bilgisayarla oluşturulmuş süper bilgisayar yardımıyla yapılan çalışma sonunda, Plüto’nun yüzeyinde meydana gelen değişiklikler ortaya çıkarıldı.

Elde edilen görüntülerdeki sonuca bakılırsa, Plüto Güneş Sistemi’ndeki en değişken yüzeye sahip gökcisimlerinden biri. Fakat bu görüntüler hiç kolay elde edilmedi.

Plüto’yu incelemek oldukça güç. Cüce gezegen, çok uzakta olmasının yanısıra çok küçük olmasıyla da işleri zorlaştırıyor. Eğer Güneş’i bir futbol topu (22 cm) olarak düşünecek olursak, Plüto’yu bu toptan 947 metre ötedeki küçük bir kum tanesi boyutunda (0,3 mm) hayal edebiliriz. Bir zamanlar gezegen olarak anılan bu küçük gökcismi, gerçekte Ay’ımızdan daha küçüktür. Uydumuz 3474 km çapında, Plüto ise 2390 km.

Bu nedenle, Plüto’yu görebilmek çok zor. Hubble Uzay Teleskobu için bile: teleskoptan çekilen 384 görüntünün kullanıldığını söyledik ama bu görüntülerde Plüto ancak birkaç piksel yer kaplıyor!

Gökbilimci Marc Buie ve Southwest Research Institute’deki ekibi, yukarda gördüğünüz görüntüleri elde edebilmek için, o birkaç piksel boyutundaki plüto fotoğraflarını bilgisayarla işlediler. Bunun için her biri 450 dolar maliyetinde 20 toplama bilgisayarla bir süper bilgisayar oluşturdular. Birbiri ile paralel çalışan bilgisayaralarda C ile bir bilimsel kodlama dili beraber kullanılarak hazırlanan bir kod kullanıldı. Bu kod da tıpkı süper bilgisayarları gibi araştırma ekibince yazıldı.

Çalışmalar yıllarca sürdü; ekip herhangi bir yerde oluşacak hataya karşı sonuçları defalarca kontrol etti. Önümüzdeki yıllardaysa Plüto hakkında daha fazla bilgi edinmemizi sağlayacak Yeni Ufuklar (New Horizons) adlı uzay aracı, milyarlarca kilometrelik yolculuğunun ardından Plüto’ya ulaşacak. O zaman bu ufak gökcismi, uydusu ve diğer Neptün ötesinde yer alan Kuipler kuşağı cisimlerinin yeni sırları açığa çıkacak.

kaynak: wired.com | görüntü: Hubble Uzay Teleskobu