Merkür Güneş’e en yakın gezegendir. Yıldızımıza ortalama uzaklığı 57,9 milyon (Dünya: 150 milyon) kilometredir. Güneş’in bu gezegenin yüzeyinden görünür boyutu bizim Dünya’dan gördüğümüzden 3 kattan daha büyüktür.
Dünya’ya olan uzaklığı ise iki gezegenin yörüngelerindeki konuma bağlı olarak 77 ile 222 milyon km arasında değişiyor.
Güneş’e bu kadar yakın olunca ısınmamak mümkün değil. Ortalama sıcaklık 178 derece. Gezegenin çok uzun gece ve gündüzleri muazzam sıcaklık farkları ortaya çıkarıyor. Gündüzü yaşayan yarıküresinde sıcaklık 430 dereceye kadar çıkıyorken geceyi yaşayan yüzeyi -180 dereceyi görüyor.
Oldukça küçük bir gezegen. Dünya’nın %40 boyutunda olan gezegen uydumuz Ay’dan %40 daha büyük. Kütle bakımındansa Dünya’nın sadece 20’de 1’i. Güneş Sistemi’nde Merkür’den daha büyük uydu var. Merkürümüz ise herhangi bir doğal uyduya sahip değil.
Gezegen Güneş etrafında 88 Dünya gününde dönüyor. Yani bir Merkür yılı bizim 88 günümüze eşit. Fakat bir Merkür günü oldukça uzun: kendi etrafındaki bir turunu 59 günde tamamlıyor: Bir Merkür yılı 1.5 Merkür gününe eşit!
Venüs ile beraber bir iç gezegen olarak tanımlanır.
Kayda değer bir atmosfere sahip olamayacak kadar küçük ve sıcak olan gezegen çok zayıf bir ekzosfere sahip. Eksozferi hidrojen, helyum, oksijen, sodyum, kalsiyum ve potasyum içeriyor.
Nasıl gözlemlenir?
Görünür parlaklığı -2.48 (en parlak yıldız Sirius’tan daha parlak) ile +7.25 kadir (görme sınırının altında) arasında değişir. İç gezegen olduğu için Ay gibi evreleri görülür.
Gezegeni gözlemlemekte en büyük zorluk ise Güneş’e çok yakın oluşudur. Ya Güneş doğmadan hemen önce doğar ya da battıktan biraz sonra batar. Bu durum gözlem süresini kısaltır aynı zamanda gezegenin karanlık gökyüzünde görmeyi oldukça zor hale getirir.
Merkür geçişi veya transit
Bir Merkür geçişi, gezegeninin Dünyamız ile Güneş arasında bulunduğu durumlarda oluşabilir. Geçiş sırasında gezegen Güneş’in parlak diski üzerinde ilerleyen küçük siyah bir nokta olarak gözlemlenir.
Tarihte ilk Merkür geçişini gözlemleyen kişi ünlü gökbilimci Kepler’dir. Kepler yaptığı hesaplamaları kullanarak gezegenin Güneş’in önünden geçişini doğru hesaplayarak 1631 Kasım’ında geçişi incelemiştir. Kepler bunun için Güneş’in görüntüsünü karanlık odanın duvarına yansıtmıştır.
Bir yıl içinde Merkür en azından 3 kere Güneş ile aramıza girdiği alt kavuşum dediğimiz konumda bulunur. Ancak her defasında geçiş gözlemlenemez çünkü iki gezegen aynı anda bu konumlarda bulunmaz. Bunun sebebi gezegenin yörünge düzleminin Dünya’nın yörünge düzlemine (tutulum düzlemi) göre 7 derecelik bir açı yapıyor oluşudur. Tutulum düzlemi ile Merkür’ün yörünge düzlemi Dünya’da Mayıs ve Kasım aylarının yaşandığı bölgelerde kesişir.
kaynak: space-facts.com/mercury | universetoday.com |
