Bell X-1 arşivleri - ASTROTürk

14 Ekim günü gerçekleşen astronomi, uzay ve havacılık olayları:

1582 – Ekim 1582’de eski Jülyen takviminden yeni, Gregoryen takvimine geçiş uygulandı. Bunu yapmak ve takvimin mevsimlerle aynı döneme denk gelmesini sağlamak için, Papa XIII. Gregory, 1582 yılında, 4 Ekim 1582 ile 15 Ekim 1582 arasındaki 10 günü sildi. Takvim bahsettiğimiz yılda 4 Ekimden direkt 15 Ekim’e geçti. Böylece Miladi takvimde 10 gün hiç olmadı!

Aynalar yaşlanmış gösterse bile / Yaşanmadan geçen ‘günler’ utansın!

1938 – Curtiss P-40 Warhawk ilk kez uçtu. Amerikalılarca geliştirilen, tek motorlu, tek kişilik, tamamen metal, avcı ve yer saldırı uçağı olan P-40, İkinci Dünya savaşı boyunca ön saflarda görev aldı. Ayrıca en çok üretilen üçüncü uçak payesine sahiptir.

AVG (Amerikan Gönüllü Grubu) “Uçan Kaplanlar”, Burma ve Çin üzerinden Japonlara karşı köpekbalığı ağızlı P-40’lar uçurarak Warhawk’a ikonik ününü kazandırdı. (Telif: Brad Smith)

1947 – Ses hızını aşan ilk uçuş, roket itkili Bell X-1 ile Charles E. “Chuck” Yeager tarafından gerçekleştirildi. Chuck, Mojave Çölü üzerinde yaptığı uçuşta Mach 1.07 hızına ulaşarak süpersonik seviyeye çıktı. Mach sayısı, hareket eden bir cisimin hızının, sesin hareketin olduğu ortam şartlarındaki yayılma hızına oranını temsil eder.

Bell X-1, roket motorunun gücüyle 14 Ekim 1947 günü süpersonik hıza ulaşan ilk araç oldu.

1968 – Uzaydan ilk canlı TV yayını, yörüngedeki Apollo 7 astronotlarınca gerçekleştirildi. Apollo 7, Apollo programının ilk insanlı uzay uçuşuydu. Mürettebat Apollo uzayaraçlarının Ay’a gitmeden önce yörüngede gerçekleştireceği manevraları test etti.

2012 – Helyum balonu yardımıyla çıktığı 39 kilometre irtifadan atlayan hava dalgıcı Felix Baumgartner, dalış sırasında ulaştığı 1,342.8 km/h hızla, motor gücü kullanmadan ses hızını aşan ilk insan oldu. Ayrıca en yüksekten atlama ve hızlı havadalışı rekorlarını da kırdı. (bkz: Felix nerden atladı?)

14 Ekim günü doğanlar ve ölenler:

1801 – Belçikalı fizikçi ve akademisyen, fenakistoskobun mıcidi Joseph Plateau doğdu (ö. 1883)
1914 – Nobel Ödülü sahibi, Amerikalı kimyager ve fizikçi Raymond Davis Jr. doğdu (ö. 2006)
1932 – Rus-Amerikalı fizikçi ve akademisyen Anatoly Larkin doğdu (ö. 2005)
1960 – Rus fizikçi ve akademisyen Abram Ioffe öldü (d. 1880)
1984 – Nobel Ödülü sahibi, İngiliz astronom ve fizikçi Martin Ryle öldü (d. 1918)
1986 – Japon fizikçi Takahiko Yamanouchi öldü (d. 1902)
2012 – Hollandalı-Amerikalı gökbilimci ve akademisyen Gart Westerhout öldü (d. 1927)

Tarihteki ilk süpersonik uçuş, 14 Ekim 1947‘de roket itkili Bell X-1 ile gerçekleştirildi. Uçağın pilotu Charles E. “Chuck” Yeager, Mojave Çölü üzerinde yaptığı uçuşta Mach 1.07 hızına ulaşıp ses hızını aşmış oldu.

Tarihteki ilk süpersonik uçuş Chuck Yeager tarafından Bell X-1 uçağıyla gerçekleştirildi.

Yeager’ın eşine ithafen taktığı lakap olan “Glamorous Glennis” (Göz Alıcı Glennis) ile anılan Bell X-1, kendi havalanamadığı için tam olarak bir uçak sayılmıyor. Bir Boeing B-29’un bomba yuvasına takılı halde havalanan Bell X-1, belirlenen irtifada ayrıldı ve pilot Chuck Yeager roket motorunu ateşledi ve 14 Ekim’deki uçuşta ses hızının üstünü gördü^[1].

Bell X-1 kabininde, ses bariyerinin aşıldığı günün anısına atılan Chuck Yeager’in imzası.

Toplamda 78 kez uçan ve 26 Mart 1948’de Yeager kontrolünde, saatte 1.540 kilometre (Mach 1.45) hız ve 21.900 metre (71.900 fit) yüksekliğe ulaştı. Bu, o zamana kadar insanlı bir uçağın ulaştığı en yüksek hız ve irtifaydı.

Yeager aracı başarılı deney sonrası süzülerek indirdi. Eğer deney başarısız olsaydı Bell X-1’de fırlatma tertibatı olmadığı için Yeager’ın sonu bir trajedi olabilirdi.

Mach sayısı

Mach sayısı, hareket eden bir cisimin hızının, sesin hareketin olduğu ortam şartlarındaki yayılma hızına oranını temsil eder.

Örneğin 1 atm basınçta ve 15^oC hava sıcaklığında 1 Mach = 1226,5 km/saat’dir^[2]. Aynı ortamda bu hızın iki katı süratle (2453 km/saat) ilerleyen cisimin hızı 2 Mach olur.

Mach sayısı, yüksek hızlardaki gaz dinamikleri üzerine çalışan fizikçi Ernest Mach‘e ithafen bu isimle anılıyor. Avusturya-Çek kökenli bir fizikçi ve felsefeci olan Ernest Mach, fizikte ses hızı ve şok dalgalarıyla ilgili çalışmalarıyla hatırlanırken, bir bilim felsefecisi olarak da mantıksal pozitivizme ve Amerikan pragmatizm düşüncesine büyük katkısı oldu. Newton yasalarını yaptığı eleştiriler ise Einstein’ın görelilik teorisinin temelini oluşturdu.

Ses hızına ulaşmadan hemen önce buhar konisinde görülen bir jet.

kaynak: wired.com | smithsonian | wikipedia.org