Bir Merkür geçişi, Merkür gezegeninin Dünyamız ile Güneş arasında bulunduğu durumlarda oluşabilir. Geçiş sırasında Merkür Güneş’in parlak diski üzerinde ilerleyen küçük siyah bir nokta olarak gözlemlenir.
Bu yıl 11 Kasım’da gerçekleşecek Merkür geçişini kaçırırsanız bir sonraki için 2032 13 Kasım’ını beklemeniz gerekecek! Bir önceki geçiş 9 Mayıs 2016 tarihindeydi.
Merkür geçişi nasıl izlenir
Merkür’ün boyutları Güneş’e göre çok küçük olduğu için Merkür geçişi dediğimiz esas olarak bir Güneş gözlemi olacaktır. Bu yüzden burada şu kritik uyarıyı yapmak gerekiyor: Güneş’e koruyucu filtre olmadan bakmak KALICI KÖRLÜĞE sebep olabilir. İsli cam, disket içi, CD, koyu gözlük gibi malzemelerin hiçbiri GÜVENLİ DEĞİLDİR.
Merkür çok küçük olduğundan bu anı kendiniz gözlemlemek istiyorsanuz bir teleskoba ihtiyacınız olacak. Eğer Güneş gözlemi için uygun filtreniz yoksa doğrudan bakmak yerine projeksiyon yöntemi ile Merkür’ü görmeyi deneyebilirsiniz. Bu Güneş lekelerini izlemek için de kullanabileceğiniz bir yöntem.
Ne göreceğiz?
Merkür geçerken Güneş’in üzerinde oldukça küçük kara bir nokta biçiminde görülecek. Merkür gezegeni 11 yay saniye görünür boyutunda olacak. Güneş ise yaklaşık yarım derecelik görünür çapa sahip. Yarın derece 31 yay dakikaya eşit. 31 yay dakika da 1860 yay saniyeye. Yani Güneş’in bir ucundan diğerine yaklaşık 170 Merkür’ü sığdırabilirsiniz. Tabii unutmayın bunlar Dünya’dan görülen boyutlar!
Merkür Güneş etrafındaki bir turunu yaklaşık 88 Dünya gününde tamamlar. Böylelikle bir sene içinde Merkür en azından 3 kere Güneş ile aramıza girdiği alt kavuşum dediğimiz konumda bulunur. Ancak her alt kavuşum sırasında geçiş gözlemlenemez. Bunun sebebi gezegenin yörünge düzleminin Dünya’nın yörünge düzlemine (tutulum düzlemi) göre 7 derecelik bir açı yapıyor oluşudur.
Tutulum düzlemi ile Merkür’ün yörünge düzlemi Dünya’da Mayıs ve Kasım aylarının yaşandığı bölgelerde kesişir.
Tarihte ilk Merkür geçişini gözlemleyen kişi ünlü gökbilimci Kepler’dir. Kepler yaptığı hesaplamaları kullanarak gezegenin Güneş’in önünden geçişini doğru hesaplayarak 1631 Kasım’ında geçişi incelemiştir. Kepler bunun için Güneş’in görüntüsünü karanlık odanın duvarına yansıtmıştır.
Merkür geçişi nereden izlenebilir
Eğer uyhun ekipmana sahip değilseniz ve bir gözlem etkinliğine katılamayacaksanız, TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi (TUG) BİTOM binasındaki teleskoba bağlı kameradan elde edilecek görüntü youtube üzerinden canlı olarak yayınlanacak.
11 Kasım 2019’da gerçekleştirilecek gözlem etkinliklerini aşağıda sıraladım. Teleskopla gözlemler elbette o günkü hava koşullarına bağlı.
İstanbul Üniversitesi Gözlemevi
İstanbul Üniversitesi Gözlemevi‘nde 14.30-15.30 saatlerinde Prof. Dr. Adnan Ökten’in “Merkür Geçişi” sunumu olacak. Sunumun ardından 15.30-16.30’da teleskopla geçiş gözlemi gerçekleştirilecek. Akşam 6’ya kadar da planetaryum gösterimi, İÜ Tarihi Gözlemevi ve Gleissber Astronomi Koleksiyonu ziyaret edilebilecek.
ODTÜ Amatör Astronomi Topluluğu
ODTÜ’deki dostlar 11 Kasım’da fizik çimenlerinde olacak ODTÜ Amatör Astronomi Topluluğu’nu ziyaret edebilirler. Bu arkadaşlarda sadece Güneş’i gözlemlemek için üretilen o güzel Coronado teleskoplarından bir tane var. 😉🌞
Ege Üniversitesi
Ege Üniversitesi’nde Merkür geçişinin gerçekleşeceği 11 Kasım öncesinde, 8 Kasım tarihinde Prof. Dr. Serdar Evren’in konuşmacı olduğu bir seminer düzenlenecek.
11 Kasım Pazartesi günü ise 15:30’da Fen Fakültesi Dekanlık önünde teleskoplarla gözlem gerçekleştirilecek.
Uludağ Üniversitesi
Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa Uludağ Üniversitesi Astronomi Topluluğu ve Bursa Amatör Astronomi Kulübü tarafından düzenlenecek Merkür Geçişi etkinliği Mete Cengiz Kültür Merkezi’ndeki İlyas Kaygusuz Salonu’nda gerçekleşecek. Fazla sayıda insana tek teleskopla gözlem yaptırmak zor olduğundan teleskoptan görüntü alıp, salondaki ekrana yansıtmayı tercih etmişler.
Yüreğir Belediyesi
Yüreğir Belediyesi Bilim Merkezi önünde ücretsiz ve halka açık bir etkinlik düzenlenecek.
Hatay
Hatay’da katılabileceğiniz Merkür geçiş etkinliği Hatay Bilim Sanat Merkezi’nde gerçekleşecek.
Erciyes Üniversitesi
Erciyes Üniversitesi’nde Aster’in düzenlediği bir etkinlik olacak. Ücretsiz ve herkese olan etkinliğin afişinde kontenjan sınırlı diyor. Önceden başvuru yapmak gerekebilir.
Adana – Çukurova Üniversitesi
Adana’daki etkinlik adresi Çukurova Üniversitesi Uzay Bilimleri ve Güneş Enerjisi Araştırma ve Uygulama Merkezi (UZAYMER) olcak. Gözlem etkinliği 15:00-18:00 saatleri arasında sürecek. Detayları buradan öğrenebilirsiniz.
Yenişehir
Yenişehir Anadolu İmam Hatip Lisesi
kaynak: timeanddate.com | merkurtransit.blogspot.com | rasathane.ankara.edu.tr |