Bir kara delik uzay zaman dokusunu öylesine büker ki arkasını görebilmeniz mümkün olur.
NASA Goddard Space Flight Center/Jeremy Schnittman
NASA’nın yeni yayınladığı simülasyonda, kara delik ve onun çekim gücüyle etrafında toplanan madde kütlesinden oluşan bir birikim diski görülüyor. Birikim diskinin şekil olarak kabaca Satürn’ün halkalarına benzetebiliriz. Fakat kara deliğin muazzam kütleçekim gücü uzay zamanı bükerek diskin farklı bölgelerinden gelen ışığı normalde ulaşamayacağı yerlere yönlendirir. Bu sayede kara deliğin etrafındaki çapraşık görüntü oluşur.
Diskteki gaz kara deliğe doğru yaklaştıkça ışık hızına yakın süratlere çıkarken, dış katmanlarındaki gazlar çok daha yavaş hareket eder. Bu hareket sırasında meydana gelen sürtünme ısı açığa çıkıp gazın parlamasına neden olurken aynı zamanda güçlü bir manyetik alan oluşmasına da neden olur. Disk üzerindeki parlak ve koyu çizgileri bahsettiğimiz bu manyetik alanın etkisiyle oluşur.
kara delik etrafında görülenler
Telif: NASA Goddard Space Flight Center/Jeremy Schnittman
Diske baktığımız zaman sol tarafın sağa göre daha parlak olduğunu görüyoruz. Bu farka Doppler etkisi neden oluyor. Diskin sol kısmındaki gaz hızlı biçimde bize doğru yaklaşıyor. Bu da daha parlak gözükmesine yol açıyor. Doppler etkisi sağ tarafta bizden uzaklaşan gazı daha sönük gösteriyor. Bu asimetri diske tam karşıdan baktığımız perspektifte gözükmez. Çünkü artık bizim doğrultumuzda herhangi bir hız farkı yaşanmaz.
Kara deliğe yaklaştıkça kütleçekimsel ışık bükülmesi o kadar aşırıdır ki diskin alt tarafını kara deliğin dışına çıkan parlak bir ışık halkası olarak görebiliriz.
foton halkası
Kara deliğin an yakınında görebildiğimiz ışık ise “foton halkası” adı verilen bölgeden gelir. Bu bölgeye giren fotonlar bize gelmeden önce iki, üç ve hatta daha fazla kez kara deliğin etrafında turlarlar.
Burdaki kara delik küresel olarak modellendiğinden, foton halkası her açıdan neredeyse tam bir çember olarak gözükür. Işık hızına yakın hızlarda dönen bir kara delikte mükemmele yakın dairesel formlar da bozulur.
kara delik gölgesi
Foton halkasından içe doğru ilerlediğimizde kara deliğin olay ufkunun (geri dönüşün olmadığı nokta) iki katı kadar büyük olan gölgesini görüyoruz.
NASA’nın hazırladığı görsel kara deliklere dair bildiklerimizle oluşturulmuş bir canlandırma. Ancak ilk kez görüntülenen kara delik olan Virgo A (Messier 87) galaksisinin merkezindeki kara deliğin görüntüsü simülasyonların oldukça isabetli olduğunu gösteriyor.
kaynak: NASA |
