Heykeltraş takımyıldızı bölgesinde iki gökcismi: NGC 288 küresel yıldız kümesi ve Heykeltraş Gökadası (NGC 253). Gökyüzünde birbirine çok yakın görünen (açıklıkları 2 dereceden az) bu iki yıldız topluluğu esasen birbirinden milyonlarca ışık yılı uzakta bulunmakta. Görünür uzaklık ile gerçek uzaklıkları arasındaki fark muazzam.
NGC 288, Samanyolu gökadamızın içinde, bizden 28,700 ışık yılı uzakta yer alırken, Heykeltraş Gökadası, Samanyolu’ndan 11.4 milyon ışık yılı uzaklıktadır.
Heykeltraş Gökadası gökyüzündeki en parlak gökadalardan birisi: Görünür parlaklığı 8 kadir mertebesinde. Andromeda Galaksisi‘nden sonra en kolay gözlenebilen gökadalardan biri olarak tanımlanır. Dürbün ile Beta Ceti yıldızının yakınında görülebilir.
NGC 288 küresel kümesinin kütleçekim etkisi merkezinden 1,100 ışık yılı uzaklığa kadar erişmekte. Büyük ve yoğun çekirdeğinin etrafını saran düşük yoğunlukta dizilmiş, aralarındaki bağların zayıf olduğu yıldızlar çevrelemekte.
Çalgı takımyıldızı yöresinde bulunan küresel yıldız kümesidir. Charles Messier tarafından 19 Ocak 1779 yılında keşfedildi. Dünya’dan uzaklığı yaklaşık 32.900 ışık yılı, genişliği ise 84 ışık yılıdır. Kümenin toplam kütlesi Güneş’in 230 bin katıdır.
Galaksi merkezine 9.5-9.8 kilo parsek (kpc) uzaklıkta, galaktik düzlemin ise 1.5 kpc üzerinde Samanyolu’nun dönüşüne ters biçimde hareket eder. Bu ters hareketten ötürü eski bir cüce gökadanın Samanyolu ile birleşmesi sırasında ortaya çıktığı düşünülmekte. Messier 56’nın tahmini yaşı 13,7 milyar yıldır.
Nasıl gözlemlenir?
Çalgı’nın köşegeninde Vega‘nın karşı ucundaki yıldız olan Sulafat (γ Lyrae) ile Kuğu takımyıldızın’daki Albireo (β Cygni) arasında kalmaktadır. Gökyüzünde 8.8 arc dakikalık bir alan kaplar. Bulunduğu bölge bakımından Çalgı’daki M57, Halka Bulutsusu’na yakın sayılır.
Çalgı takımyıldızında yer aldığından ötürü en iyi gözlem zamanı elbette yaz ayıdır.
En parlak yıldızı 13. kadirdedir. En parlak 25 yıldızının parlaklık ortalaması ise 15.31 kadirdir. M56’nın görünen parlaklığı ise 8.3 kadirdir. Fazla parlak olmadığı için M56 dürbünler için oldukça zorlu bir hedef olacaktır. Parlak veya büyük bir hedef olmadığından karanlık bir gökyüzüne ihtiyaç var. Güç de olsa 50-80 mm dürbünler ile flu bir yıldız biçiminde farkedilmesi uygun koşullarda mümkün.
10 cm çaplı bir teleskop ile ışık topu biçiminde görülebiliyor ancak detaylar bu çözünürlükte açığa çıkmaz. Yıldızlarının fark edilebileceği aha detaylı bir gözlem için 20 cm (8 inç) çaplı bir teleskop önerilir.
İlk olarak 19 Ocak 1779’da Charles Messier’in fark edip “yıldızsız bulutsu” notuyla katoloğuna kaydettiği Messier 56 yıldız kümesinin yıldızlara sahip olduğunu William Herschel keşfetti. Herschel M56’yı “4 ya da 5 dakika çapa çok sıkışmış küçük yıldızların küresel kümesi” olarak tanımlamış.
John Herschel cismi 1825 yılında h 2036 adıyla, daha sonra ise Genel Katalok’a GC 4485 ismiyle kaydediyor.
Messier 50 (M-50) veya NGC 2323, Tekboynuz takımyıldızında yer alan bir açık yıldız kümesidir. İlk olarak, Satürn’ün halka ve uyduları üzerine araştırma yapan (ve Cassini uzayaracına ismi verilen) Giovanni Domenico Cassini tarafından keşfedildiği tahmin ediliyor. 1772 yılında ise Charles Messier bağımsız olarak keşfedip meşhur kataloğuna ekliyor.
Tekboynuz (Monoceros) takımyıldızındaki M-50, en parlak yıldız olan Sirius’un (farklı bir takımyıldız içinde) 9° kuzeyinde bulunuyor. +5.9 kadir parlaklığındaki açık küme gökyüzünde 14 ark dakikalık alana yayılıyor. 200 kadar yıldızdan oluşan açık küme gerçekte 20 ışık yılı genişliğinde. Kümenin esas gövdesi 10 ışık yılı genişliğinde ve çevre yıldızlarla buna bir 10 ışık yılı daha ekleniyor. Dünya’dan uzaklığı ise yaklaşık 3,200 ışık yılı.
Çok sayıda sıcak mavi yıldızdan oluşan küme kırmızı ve sarı devlerle renkleniyor. Bu haliyle teleskop ve dürbün için güzel gözlem hedeflerinden biri.
