Bennu asteroidi (101955 Bennu) Apollo grubuna bağlı bir karbonlu (C-tipi) asteroiddir. LINEAR Projesi tarafından 11 Eylül 1999 günü keşfedildi.
Potansiyel olarak tehlikeli nesne (Potentially hazardous object) olarak sınıflandırılıyor. Bu, çarparsa zarar verebilir ama yakın zamanda çarpma ihtimali çok az demek. 2175 ile 2199 yılları arasında Dünya’ya çarpma olasılığı 2,700’de 1 olarak öngörülmekte.
Bennu bugün asteroid kuşağında yer almamasına karşın bilimciler bir zamanlar bu elmas şeklindeki gökcisminin orada daha büyük bir göktaşının parçası olarak bulunduğunu düşünüyorlar. Bu göktaşı 700 ile 2 milyar yıl önce başka bir tanesiyle çarpışarak parçalandıktan sonra bu çarpışma kopan Bennu’nun bugünkü yörüngesine konumlandığına inanılıyor.
Düzgün bir şekli olamayacak kadar küçük olan bu asteroidin ortalama çapı 420 metre. Küçük olsa da gözler üzerinde.
OSIRIS-REx uzayaracı iki yıllık bir seyahatin ardından, 3 Aralık 2018 tarihinde Bennu’ya varmıştı. Örnek almadan önce en uygun noktayı belirleyebilmek amacıyla Bennu’nun detaylı bir haritasını çıkaran OSIRIS-REx 20 Ekim 2020 günü asteroidden örnek almayı deneyecek.
Bennu asteroidi çok küçük olduğundan kayda değer bir çekim gücü yok. O yüzden uzayaracının rahatça üstüne konması mümkün değil. Bennu’ya yaklaşıp muhabiri okşayan çocuk gibi asteroidden bir parça alması gerekiyor.
NASA bu iş için Dokun-ve-Git (Touch-And-Go / TAG) adını verdiği, daha önce denenmemiş bir yöntem kullanacak. Bu yöntemde öncelikle uzayaracının altındaki katlanmış halde bulunan örnek alma kolu açılıyor. Sonra üstündeki iki adet güneş paneli ‘Y-kanadı’ şeklini alarak daha güvenli olacakları şekilde yüzeyden uzaklaşıyor. Bu konfigürasyon aracın ağırlık merkezinin asteroide dokunacağı örnek alma kolunda olması sağlanıyor.
bir asteroidden örnek almak neden önemli?
Asteroitler, güneş sistemimizin yapı taşlarıdır. Bu eski malzemelerin bir örneği bize gezegenimizin tarihi ve yaşamın kökenleri hakkında bilgi verebilir. Ayrıca gelecek yıllarda daha fazla gündeme gelecek uzay madenciliği için hem göktaşlarını iyi tanımak hem de yeni teknolojiler geliştirmek gerekiyor.
Peki neden Bennu seçildi?
Bilim ekibi üç kriteri dikkate aldı: erişilebilirlik, boyut ve kompozisyon.
erişilebilirlik
Örnek alma görevi asteroide gidip geri dönmeyi gerektirdiğinden, hedefin mümkün olduğunca yakında olması gerekiyordu. Bu sayede görev birkaç yıl içinde tamamlanabilecekti. Bize en yakında bulunan asteroidler, Dünya yakınındaki cisimler olarak adlandırılıyor. Bunlar 1.3 Astronomik Birim (AB) uzağımıda yol alıyorlar. Astronomik Birim Dünyamızın Güneş’e olan ortalama uzaklığını (~150 milyon km) ifade ediyor. Daha detaylı bilgiyi bu bağlantıdan sağlayabilirsiniz.
OSIRIS-REx görevi için 0.08-1.6 AB mesafedeki aday cisimler göz önüne alındı. Tabii yakın olduğu kadar yörüngesinin de Dünya yörüngesine benzer olması gerekiyordu.
boyut
Bu görev için asteroidin boyutu, yakınında yapılacak olanlar ve yüzeyden esas örnek toplama operasyonları için önemliydi. Bennu’nun kabaca küreye benzer şekli ve 4.3 saatlik dönüş hızı seçiminde etkili oldu.
kompozisyon
Asteroitlerin kompozisyonu, yani asteroidi oluşturan içerik, spektral özelliklerine göre kategorize ediliyorlar. Görünür ve kızılötesi ışıkta mineraller, parmak izleri gibi benzersiz imzalara veya renklere sahiptir. Bilim insanları, organikler gibi molekülleri tanımlamak için bu parmak izlerini kullanırlar. Bennu gibi ilkel, karbon bakımından zengin asteroitlerde bu tarz materyaller 4,5 milyar yıldan uzun bir süre korunmuş durumdadır. Burada güneş sistemimizin oluşumunun başlangıcından bahsediyoruz! Bu ilkel malzemeler, burada Dünya’da veya güneş sistemimizin başka bir yerindeki yaşamın habercisi olabilecek organik moleküller içerebilir.
kaynak: nasa.tumblr.com | wikipedia |
